Zal ook de kat, na zacht gesoes,
de beest weer uit gaan hangen?
En dus te poes & te onpoes,
weer vogeltjes gaan vangen.

Kijkt zij nieuwsgierig in de zak
waarin zij zich liet kopen:
zij zoekt veeleer de kattenbak,
tenminste, laat ons hopen.

Deed tijd getrouw wat moest & zou,
ons hart staat op sterk water:
’t wordt stappen in de morgendauw,
net zoals kat of kater.

De vroomste wens, zelfs voor de kat,
na kerst- & bitterballen:
nog eens gelijk voor wie of wat
in katzwijm mogen vallen.

Het is geweten dat hij in Lapland woont, waar ze elk jaar al vanaf oktober ‘Pikkujoulu’ vieren, wat ‘Kleine Kerst’ betekent. En geen pieten die hem helpen, maar kleine fijne elfjes, ergens op een geheime locatie in de ‘Oorberg’.

Aanvankelijk was hij een kruising tussen de Britse Father Christmas en de Sinterklaas uit onze contreien, maar Coco Cola heeft hem een dikke buik doen drinken, ho-ho-ho leren roepen en een rood fluwelen pak aangemeten, in de hoop alzo hun zomerse frisdrank ook aantrekkelijk te kunnen maken in de winter.

Sindsdien ziet Bolle de Kerstman er wel een beetje ordi uit, en heeft Godfried Bomans hem ooit ‘een geestelijke zakkenroller’ genoemd, maar dat kan hem allemaal niet deren, hij danst & hij glanst, want intussen is hij alzo wereldberoemd geworden, en dat helpt wel, tot op zekere hoogte.

Namelijk, halverwege het luchtruim, alwaar de Kerstman zich een bulderende weg weet te banen tussen de sterren met zijn slee vol pakjes, getrokken door zijn negen vliegende rendieren: Dasher, Dancer, Prancer, Vixen, Comet, Cupid, Donder, Blitzen en…. last but not least: dear deer Rudolph!

En dat maakt veel goed. Vooral Rudolph, the Red-Nosed-Reindeer spreekt tot de ‘betere’ verbeelding: eerst uitgesloten vanwege zijn grote rode neus, die uiteindelijk bij nader inzien juist zo goed van pas bleek te komen tijdens de mistige winternachten, zodat hij de voortrekker mocht worden, en meteen ook het beroemdste rendier ter wereld, want geen kerstman zonder Rudolph!

Hoe dan ook, de Kerstman spreekt tot de verbeelding. Ook al lijkt hij soms zélf op een zogenaamd ‘fout cadeau’ waar je uit beleefdheid toch maar blij mee probeert te zijn, even zo goed kan of mag je er onbevangen vrolijk van worden, als je zijn muts opzet. Want ‘ho-ho-ho’ de donkere dagen vragen erom.

Hoe herkenbaar ook, hoed u echter voor namaak, want de ene kerstman is de andere niet. Die rode kerstmanpakken bieden geen enkele garantie, want die zijn inmiddels overal te koop voor geen geld. En ook die beruchte ‘kerstmanroep’ wordt tegenwoordig moeiteloos door Jan & Alleman nagebootst.

Deze lijkt alvast uitgesproken verdacht -geen muts op!- alsook deze hieronder met zijn snorharen: de echte onvervalste kerstman heeft altijd botten aan.

Maar kom, laat deze toch maar binnen als hij dat echt wil..?

Is deze engel zijn vleugels aan ’t afleggen
in een soort van vergeetkist, of toch maar weer,
-desnoods met de moed der wanhoop-
zinnens zijn vlerken nog eens aan te gespen?

Moge die sterrenregen er omheen
alvast een goed teken zijn:
deze engel maakt zich -god geve het- klaar
voor zijn jaarlijks bezoek aan de aarde?

Oude engel, zoveel is duidelijk,
en versleten vleugels, beschadigd wellicht
door telkens weer die helse wrijving tijdens
zijn passage door onze dampkring.

Neemt vooral z’n engelengeduld mee,
en zijn duizend onzichtbare aanwezigheden.
“….en elke avond als het donker wordt”
aldus Toon Tellegen “en elke ochtend

als de zon opkomt strompelen er
mensen weg, bebloed en mismoedig
maar niet verslagen en sluiten er engelen
vrede, maar weten niet met wie.”

Vleugels, wie zou ze niet willen hebben? Al was het maar om jezelf ermee te kunnen overstijgen. Voltaire echter geeft ons alvast niet veel moed in die richting: “Je hebt helemaal geen vleugels en je wilt vliegen! Kruip!”

Op de duur raakt alles sowieso lang, heel lang geleden. Of zelfs nooit gebeurd, zoals bij mijn weten? Maar in gedachten mogen we ze graag weer zien vliegen: de vlokjes, de rendieren, de kerstman, de roodborstjes en natuurlijk, de engelen. Veertje voor veertje plukt men ze kaal? ‘In de hemel is een engel niet bijzonder’ zegt Bernard Shaw. Maar hier in het ondermaanse dus des te meer.

Voor wie vleugels heeft staat de hoogte open? Maar voor de mens wordt het al gauw een soort van pronken met geleende veren. Ook al heb je een werkgever die de leuze huldigt ‘geef ze een pluim & ze krijgen vleugels’ zo’n vaart zal het allicht niet lopen, want hoeveel veren hebben wij inmiddels al niet gelaten.

Bovendien, met beide voeten op de grond blijven, wat een menselijke betrachting is dat & hoe doordrongen zijn wij daar van. Zelfs het diepste van ons gemoed komt uit de grond van ons hart. De Tsjechische journalist & satiricus Gabriël Laub zegt: “In Australië leeft er een insect dat zichzelf de vleugels afbijt zodra het volwassen is. Hoe menselijk!” Met andere woorden, we zijn geen hemelingen, geen hoogvliegers, soms staan we zelfs als aan de grond genageld.

Dus het zal kunst- & vliegwerk worden om nog eens van de grond te geraken, want dat willen we toch? Al moeten wij er die gevaarlijke piek voor op de kerstboom zien te krijgen, of er voor in de engelenbak kruipen, waar de hemel al meteen een stukje dichterbij is voor die kortstondige vlucht uit de werkelijkheid.

Maar wie heeft die oude plaat opgezet: ‘Zo hoog in de hemel is alles hetzelfde, de maan en een ster en een ster, maar ik die nu wegga en nooit naar jou terugga, ben morgen voor jou even ver…?  Laat liever Robert Long dan maar zingen over ‘poezevoetjes in de sneeuw’ en we komen vanzelf al een stapje dichter bij die wonderlijke inkeer van kerstmis, die sowieso weer veel te vlug voorbij zal zijn?

Dus laten wij het maar vieren, dit oplichtend déjà-vu, en ons vooral niet op hoge poten naar het nakende kerstfeest slepen, wat zeggen wil: niet met de vlammenwerper van de verontwaardiging omtrent de geplogenheden, maar elkaar deze dagen, zowel letterlijk als figuurlijk, op de (hemelse) hoogte houden.

Dood heeft een hart van ijzer en zijn geest is meedogenloos als brons? Ja, het komt al eens ter sprake, maar eindigen in schoonheid, dat onsterfelijke momentum is inmiddels voorbij: geen enkele goed bedoelde grap bleek kinderlijk onhandig genoeg om er mij voortijdig van dood te laten schrikken.

Ja, die onvergetelijke witte woorden van Bert Keizer op mijn zwarte linnen zak: vroeger waren we onsterfelijk? Ik loop er graag mee te koop, maar vroeger is al lang voorbij. Inmiddels groeit de weemoed & komt het stadium ‘als je dood bent, ben je lelijk‘ gestaag dichterbij. Gauw is al dood, maar langzaam leeft nog? Als ik er nog maar aan denk zit ik al meteen met mijn jas tussen de deur.

Dus er wordt al eens om mijn zegje gevraagd: in de grond of in het vuur? De tactiek van de verschroeide aarde toepassen, of het vette der aarde genieten? En voor je ’t weet sterf je duizend doden: op het kerkhof of in het bos, in de urne of in de wind, in het columbarium of op de schouw, in het dorp van vroeger of in de stad van nu. Dus komaan fiets, waar rij je uiteindelijk met mij naartoe?

Want ze willen het allemaal weten, zij die het ooit ten uitvoer moeten brengen. Overigens, ook het eigen hart laat zich in deze niet onbetuigd: te heet gegaapt is te laat geblazen, en het graf wil weten welk vlees het in de kuip zal krijgen?

Zoals mijn vader reeds als kind bang was voor het spookbeeld “levend begraven” te worden, zo kreeg ik ooit als kind bij ons thuis een boekje onder ogen met de al even spookachtige titel: Nee, geen lijkverbranding! Het sprak alleszins zeer tot mijn toen nog kinderlijke verbeelding: het lijk dat volgens de schrijver helemaal verkrampt terug rechtop kwam te zitten in het vuur.

Hoe dan ook, vader verkoos de korte pijn: stof & as. Toen hij zich naar zijn einde leefde en ik nog zo graag naar zijn mooie handen keek, kon ik mij op ’t laatst niet meer van de gedachte ontdoen: ook die gaan straks het vuur in. Doch al even schrikbeeldig was het om onze reeds vroeger gestorven moeder in de koude novembergrond te weten toen het voor ’t eerst daarna ging regenen of vriezen.

Dus nee, wilsbeschikkingen zijn geen lachertje, maar uitzichtloosheden & schrikbeelden nog veel minder. Zo zag ik in de stad ooit een oude deftige dame met een stokje de rokken van jonge vrouwen optillen langs de achterkant, tot hun slipje te zien was. Of wat met het doembeeld, niet meer zelf & alleen het eigen ‘gevoeg’ te kunnen afhandelen: kom er maar mee in het reine.

Maar kom, mijn innerlijke regeringsonderhandelingen zijn nog lang niet rond, dus voorlopig wordt er niet gestorven, en daarmee uit. Gelukkig heb ik nog adem genoeg om tussendoor alvast het stof mee weg te blazen, dat nu alreeds het mijne blijkt te zijn. Overigens, heb ik onlangs niet ergens gelezen: sterven is geen verloren werk? Dat is alvast een hele geruststelling, waarvan akte.