JA, DAAR ZIJ WEER LICHT, LANG VOOR HET WAKKER WORDEN!

Het ‘levenwekkend licht’ van De Schoolmeester? De ‘moe gewaakte nacht verliest z’n nevelwagen’? Die lichterlaaie plots, dat blauw achter die bloesems, en Garcia Lorca’s “Verde que te quiero verde: groen wat hou ik van je groen!” Kat & tuin ruiken weer naar elkander, en geen vinkje meer, dat niet roept op Suske Wiet. Moge niemand zijn kater zo hebben genoemd.

-“Eén ding is duidelijk, wat de snelheid van het licht betreft: het komt ’s morgens steeds te vroeg.” Tenminste, dat vindt één of andere Amerikaanse cartoonist ervan. Maar wat wil je: in 1 minuut legt het licht dan ook 18,6 miljoen kilometers af, en in 1 lichtjaar zo’n 9,5 biljoen. Geen wonder dus, dat wij ons daar zo gemakkelijk aan mispakken? En dat Nietzsche kwam te zeggen: “Het is met de mens als met de bomen. Hoe meer hij naar de hoogte en naar het licht wil, des te sterker streven zijn wortels naar de aarde, nederwaarts in het donkere, het diepe – in het boze.” Alzo eindelijk dat bos in dat je nooit durfde te betreden, dat donker-bos-zo-geheten-naar-het-niet-licht-geven, maar ’t bonzend hart dat denkt: ik red het wel? Vlieg, zwem, kruip, zodat men je ziet! Subito! Vite! Rapido!

Maar licht uit, spot aan, want niets is ooit zonder meer, noch zonder minder. Dat zelfde ‘levenwekkend’ licht groeft zich als een engerling in ’t gelaat, grofweg gravend in de groeven aldaar, alsook in de grieven daaromtrent. Het brengt de spiegel in verlegenheid, krijgt niks meer deftig gebruineerd, nee, doet veeleer verbleken van gloeiende knijp: de angst dat inmiddels oud geworden zeer nu weer al te zeer zal worden gezien. En het hart dat zingt: “Mijn moed die heeft vier deuken..” Plots staan doorleefde gezichten vol dons, als de zon haar licht daar op werpt. Ineens ‘hangt’ er veel van af, hoe of waar het ergens tussen de plooien zal vallen, of juist niét. Van dan af wordt elke zomer een paar gerstekorreltjes minder leuk? Zowel een on- als een aandoénlijke vaststelling?

Maar eeuwig zingen de bossen, alsook Leonard Cohen in zijn ‘Anthem’:

The birds they sang
at the break of day
Start again I heard them say
Don’t dwell on what has passed away
or what is yet to be.

Ah the wars they will be fought again
The holy dove She will be caught again
bought and sold and bought again
the dove is never free.

Ring the bells that still can ring
Forget your perfect offering
There is a crack in everything
That’s how the light gets in.

 –

-“Zo Bedrog, leef je nog?”
-“Ja Verdriet, zoals je ziet!”

Wiens oog is dit? Wie heeft het uit z’n kop geschreid? Want ‘quis non fleret’: wie zou niet wenen. Alleen al om de 35-jarige man die zich onlangs mistrapte, in de beerput viel en verdronk. Welk oog kan ook maar iéts méér verdragen van het oneindige zoveel méér? Zo’n 80.000 eigentalige woorden ter beschikking, doch niettemin totaal ontoereikend om het alles doordrenkende verdriet van mensen in onder te brengen.

Of is dit, met een beetje geluk, gewoon een zeer oog dat geen licht kan verdragen? Wie maar één oog heeft, wrijft het dikwijls? Wie weet, is dit het oog van Goethe’s Harfenspieler? De traan van Willy Nelsons “Angel with no place to fly”? Of een stuk prozaïscher: het oog van koning Eénoog uit het land der blinden, met zijn belachelijk verdriet omdat niemand hem ziet? Het is alleszins niet het boze oog, want dat weent niet.

Of is dit dan toch Gods pijnappelklier, Gods overprikkelde Glandula Pinealis? Denkend aan de schreeuw: “Ziet, de mens!” Denkend aan wat Nietzsche Zarathoustra zeggen liet. “Eens sprak de Duivel tot mij: want ook God heeft zijn hel, en dat is zijn liefde tot de mensen.” Trouwens, ook Schopenhauer heeft ooit bekend: “Als een God deze wereld gemaakt heeft, zou ik niet die god willen zijn, haar ellende zou mij het hart uiteenrijten.” Zoals eveneens de dichter Ben Carmi zich afvraagt: “Waar zou God in deze tijd met zijn hemel heen moeten vluchten?” Of is dit dan toch al het verdriet, ooit door mensen ten hemel geschreid, dat gestaag uit Gods Alziend Oog druppelt?

Wie zal het zeggen. Maar was het niet Herman Hesse die zei:“Tranen zijn het smeltende ijs van de ziel”? Aangevuld met de vaststelling van Paul Celan: “Tranen werken als een lens, die ons dingen leert zien die ons anders zouden ontgaan.”

Less is more? Laat dit dan maar het tranende oog zijn van wijlen Renate Rubinstein in haar hiernamaals, die god ooit smeekte: “Lieve Heer, laat asjeblieft niet ook nog een hemel komen na mijn dood!” Maar, jawel hoor.

Berekend om te raken,
die steeds weer eerste steen?
Noch voor- noch tegenspraken,
men smijt & smeekt u: ween!

Geen steenworp, hoe ten zeerste
ontkent ook op termijn,
zal ooit zowel de eerste
alsook de laatste zijn.

Wie minder zonder meer is,
werpt zelfs zijn hart van steen:
‘t sinister ‘solus eris’
dat sist ‘ je bent alleen…’

Wat een modderstroom.
Wat een vetkleppen weer aan het woord.
Het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal droop van de smurrie.
De dikke van Dale smeekte Jan Hendrik Leopold achterna:
‘Laat de luiken geloken zijn…’

Want wat een godverdomd ongemak soms, te kunnen horen & zien. Hoe graag had het willen vergaan op zo’n dag als donderdag de 2de april, anno 2015. Wat moest er weer hoognodig in de pen worden gekropen, ze dopend in adderspog, in gal of in eigen lichaamssappen. Vanzelfsprekend ga je dan woorden schrijven waar een ‘luchtje’ aan is. En dat wàs ook zo, het hele land rook er naar. Naar braakballen. Naar strontkarren. Naar stinkbekken. Shame, where is thy blush? Idioten blozen niet.

“We shure have been pigs since Adam & Eve, now the rivers can poison us” zingt Cherill Wheeler. Maar geen giftiger rivier soms, dan onze eigen gedachtenstroom.

Ook Sturtewagen meende die ochtend sneller te moeten zijn dan het licht, onder het motto: een kaars die duister brandt moet men de neus afknijpen? In elk geval, de beschrevene glom doorheen zijn woorden als een gemene kaarsenmakerskat in de maneschijn. Zijn ‘klein beschrijf’ deed me denken aan ‘keske schiet’ op de kermissen van vroeger, waar men brandende kaarsjes probeerde uit te schieten met een karabijn.
En dat ‘los zand’ waar hij het over had: daar kan je op z’n minst zandzakjes mee vullen om jezelf mee te beschermen, alsook zandfilters om troebel water mee te zuiveren, en zandkokertjes waaruit men vroeger zand strooide ‘tot droging van geschreven schrift’. Los zand, daar kan je in spelen of in bijten. De inmiddels van zijn paard gevallen ‘zandruiter’ wist er alles van?
Het is kwaad water, zei de reiger, die niet zwemmen kon. Maar zelfs het diepste water krijgt de moraalridders niet verdronken. Geen sonars & geen duikers nodig om ze terug te vinden, mochten ze dan toch ooit worden ‘vermist’.
Jongens toch.

Hij is gesprongen, Sturtewagen, met uw hete adem reeds in zijn nek, en des te kouder moet het water zijn geweest.

Dus zingen maar, Stef Bos. Vertroost de gemoederen.
“Laat vandaag een dag zijn als een ander, of draai de klok miljarden jaren terug,
zodat we weer als apen zonder hersens, de vlooien krabben van elkanders rug.
Laat vandaag een dag zijn als een ander, zo’n dag die iedereen weer snel vergeet.”

(Gerhard Glueck)

En de dichter J.H.Leopold stelde een eeuw geleden al vast:

Er is geen teken. De bekommerde verdroot,
dat van zijn aanhang iets ging kleven,
dat enige beeltenis na zou leven
van lichte wrevel en de laatste stoot.

En zo na overwonnen doornenpijn
is hij de vruchteloze twist ontgleden,
heeft elke opgeslagen blik vermeden,
wendde zich af en liet het zijn.

O RIJKDOM VAN HET ONVOLTOOIDE?