‘Satura lanx waarvan het woord ‘satire’ is afgeleid, betekent: schaal met gemengde vruchten. Dit verwijst naar de eeuwenoude associatie van satire met het consumeren van voedsel voor de geest.’

‘Satire wordt ook weleens geassocieerd met de geneeskunde, waarbij de satiricus als een arts de maatschappij tracht te ‘genezen’. Het heeft een relativerende werking, waardoor de spanning er even afgaat.’

Volgens NPO Kennis is het een komisch commentaar op de werkelijkheid. Een kunstvorm waarbij vaak op humoristische wijze maatschappijkritiek of kritiek op personen wordt gegeven. De kritiek kan geleverd worden via parodie, ironie, sarcasme, en karikatuur.

‘Humor draagt de ziel over afgronden heen, en leert ze met haar eigen leed te spelen’, aldus de kunstschilder Anselm Feuerbach. Maar, waarschuwt de schrijver Baer-Oberdorf: ‘Neem u in acht voor degenen, die uw scherts niet begrijpen; zij begrijpen uw ernst stellig nog minder’.

‘Satire is komisch commentaar op de werkelijkheid, zo simpel én zo ingewikkeld is het’, volgens satireprofessor Wim de Bie, 2012. En Freek de Jonge vindt ‘dat satire de werkelijkheid moet kunnen overdrijven, maar die is zélf soms zo sterk overdreven, dat satire niet meer werkt.‘

Ironie is milde spot. Een half ernstige, half humoristische aanval op menselijke dwaasheden of maatschappelijke toestanden.

Sarcasme is de laagste vorm van humor, maar de hoogste vorm van intelligentie’, zei Oscar Wilde. Uit een studie van de Harvard Business School blijkt dat sarcasme de hoogste vorm van intelligentie is. Het blijkt een soort van dieper denkvermogen, dat zich uit in bijtende spot.

Cynisme toont ongeloof in de oprechtheid of goede bedoelingen van de mensen, en die houding wordt met bittere of wrede spot geuit, ingegeven door boosheid of teleurstelling.

Omdat satire met een kritische blik naar de samenleving en de machthebbers kijkt, is de functie ervan niet te onderschatten.

Het midden van de jaren 90 was een bloeitijd voor satire in Rusland, maar die is nu weer ondergronds. Toen Poetin kwam was meteen duidelijk dat alles anders werd. ‘Alleen in Rusland noemen we een zwart-wit TV ‘regenboog’, handboeien ‘tederheid’, een kettingzaag ‘vriendschap’ en ballistische raketten ‘vrede’, aldus Michael Zadornov, één van de bekendste Russische satirici.

Trump is zowel in letterlijke als figuurlijke zin, hoe kwalijk ook, een kleurrijke figuur. Ook de groteske Poetin spreekt tot de verbeelding. Maar met Netanyahu valt weinig aan te vangen, als het op satire aankomt. Hij inspireert voor geen millimeter. Met Trump valt sowieso nog te lachen, Bibi echter zet elke satiricus op zwart zaad.

Mijn computer zit inmiddels vol satirische vluchtheuveltjes om even te kunnen ontsnappen aan de ondraaglijke lichtheid van het bestaan. Met jaren lang al Peter van Straten, de fijnzinnigste observator ter wereld.

Kamagurka met zijn speelse, absurde helderheid.

Jeroom, met zijn dolle prachtprentige satire.

En last but not least de gallige Gummbah die zich in mijn map ‘Gortjes’ heeft genesteld. Allemaal binnen handbereik voor als de ziel niet kan opboeren, en o zo bevrijdend. Je krijgt er wel gniffelige rimpels van.

Deze onschuldig uitziende prent in de Humo destijds wilde mijn kleindochter graag uitknippen voor in haar poëzie-album…

‘Humor: de glimlach van iemand die weet hoe weinig er te lachen is’, zoals aforisme-auteur Julien de Valckenaere beweerde? Echter: ‘Sommige mensen kan men alleen amuseren door uit te glijden op een bevroren trottoir of over een bananenschil’ meende de Amerikaanse Edgar Watson Howe.

Hoe dan ook, volgens de poëtische realist Wilhelm Raabe is humor ‘de zwemgordel op de rivier des levens’.