Iemand in zijn gat kruipen? Daar valt niet meer over te Ruttentutten, het is wat het is: iemand op zogenaamde slaafse, kruipende wijze vleien en dienen. De uitdrukking in verband met de Mark-Rutte-laudatio voor Trump op de Navo-top heeft zich inmiddels onuitwisbaar in de geschiedenisboeken genesteld als een tang op een varken.

Daar was zelfs die hilarische scène uit Borreltijd- Kabouter Prikkeprak destijds nog klein bier tegen, tijdens een zogenaamde nieuwe methode om darmpoliepen weg te snijden, met behulp van een kabouter die daartoe in het achterwerk van Arjan Ederveen kroop.

En waar patiënt Ederveen nog liet uitschijnen dat het toch wel wat pijn deed, vond Trumpie Dumpie het blijkbaar heerlijk, die tocht van Kabouter Prikkeprak doorheen z’n omvangrijk darmgestel? Men zegt bovendien niet voor niets, dat de ziel in de darmen zit, immer in de heimelijke hoop er een verlossende wind te kunnen vangen.

Was dat daar in Den Haag een grap, of om te huilen? Wat er ook van zij, ook hierover valt niet te Ruttentutten: je moet het maar doen, jezelf zo te kakken durven zetten voor het zogenaamde ‘goede doel’, namelijk: de boel bij elkaar zien te houden. Niettemin, met wàt een resultaat!

Tekening Siegfried Woldhek.

Echter, voor hetzelfde geld ook best wel tenen krullend: dat het uitvoerend ego zichzelf zoveel potsierlijk geweld aan moest doen, om de wereld leefbaar te houden? You’ll just have to deal with it: to make a screw cap of your own head, of hoe zeg je dat ‘in broken English’?

Het eigen ego daartoe uitgewrongen als een dweil en er de vuile vloer mee aangeveegd. Oftewel, de keizer zonder kleren alsnog verder uitgekleed, namelijk: tot op het bot. Well Done, Mark Rutte, well done!

‘Satura lanx waarvan het woord ‘satire’ is afgeleid, betekent: schaal met gemengde vruchten. Dit verwijst naar de eeuwenoude associatie van satire met het consumeren van voedsel voor de geest.’

‘Satire wordt ook weleens geassocieerd met de geneeskunde, waarbij de satiricus als een arts de maatschappij tracht te ‘genezen’. Het heeft een relativerende werking, waardoor de spanning er even afgaat.’

Volgens NPO Kennis is het een komisch commentaar op de werkelijkheid. Een kunstvorm waarbij vaak op humoristische wijze maatschappijkritiek of kritiek op personen wordt gegeven. De kritiek kan geleverd worden via parodie, ironie, sarcasme, en karikatuur.

‘Humor draagt de ziel over afgronden heen, en leert ze met haar eigen leed te spelen’, aldus de kunstschilder Anselm Feuerbach. Maar, waarschuwt de schrijver Baer-Oberdorf: ‘Neem u in acht voor degenen, die uw scherts niet begrijpen; zij begrijpen uw ernst stellig nog minder’.

‘Satire is komisch commentaar op de werkelijkheid, zo simpel én zo ingewikkeld is het’, volgens satireprofessor Wim de Bie, 2012. En Freek de Jonge vindt ‘dat satire de werkelijkheid moet kunnen overdrijven, maar die is zélf soms zo sterk overdreven, dat satire niet meer werkt.‘

Ironie is milde spot. Een half ernstige, half humoristische aanval op menselijke dwaasheden of maatschappelijke toestanden.

Sarcasme is de laagste vorm van humor, maar de hoogste vorm van intelligentie’, zei Oscar Wilde. Uit een studie van de Harvard Business School blijkt dat sarcasme de hoogste vorm van intelligentie is. Het blijkt een soort van dieper denkvermogen, dat zich uit in bijtende spot.

Cynisme toont ongeloof in de oprechtheid of goede bedoelingen van de mensen, en die houding wordt met bittere of wrede spot geuit, ingegeven door boosheid of teleurstelling.

Omdat satire met een kritische blik naar de samenleving en de machthebbers kijkt, is de functie ervan niet te onderschatten.

Het midden van de jaren 90 was een bloeitijd voor satire in Rusland, maar die is nu weer ondergronds. Toen Poetin kwam was meteen duidelijk dat alles anders werd. ‘Alleen in Rusland noemen we een zwart-wit TV ‘regenboog’, handboeien ‘tederheid’, een kettingzaag ‘vriendschap’ en ballistische raketten ‘vrede’, aldus Michael Zadornov, één van de bekendste Russische satirici.

Trump is zowel in letterlijke als figuurlijke zin, hoe kwalijk ook, een kleurrijke figuur. Ook de groteske Poetin spreekt tot de verbeelding. Maar met Netanyahu valt weinig aan te vangen, als het op satire aankomt. Hij inspireert voor geen millimeter. Met Trump valt sowieso nog te lachen, Bibi echter zet elke satiricus op zwart zaad.

Mijn computer zit inmiddels vol satirische vluchtheuveltjes om even te kunnen ontsnappen aan de ondraaglijke lichtheid van het bestaan. Met jaren lang al Peter van Straten, de fijnzinnigste observator ter wereld.

Kamagurka met zijn speelse, absurde helderheid.

Jeroom, met zijn dolle prachtprentige satire.

En last but not least de gallige Gummbah die zich in mijn map ‘Gortjes’ heeft genesteld. Allemaal binnen handbereik voor als de ziel niet kan opboeren, en o zo bevrijdend. Je krijgt er wel gniffelige rimpels van.

Deze onschuldig uitziende prent in de Humo destijds wilde mijn kleindochter graag uitknippen voor in haar poëzie-album…

‘Humor: de glimlach van iemand die weet hoe weinig er te lachen is’, zoals aforisme-auteur Julien de Valckenaere beweerde? Echter: ‘Sommige mensen kan men alleen amuseren door uit te glijden op een bevroren trottoir of over een bananenschil’ meende de Amerikaanse Edgar Watson Howe.

Hoe dan ook, volgens de poëtische realist Wilhelm Raabe is humor ‘de zwemgordel op de rivier des levens’.

Het stekelvarken had altijd ongelijk.
Als hij iets beweerde, een standpunt innam of ergens zijn mening over gaf, zeiden de dieren tegen hem: ‘Dat slaat nergens op, stekelvarken’ of ‘Wat een onzin!’ of ‘Hoe kom je dààr nou weer bij?’ en schudden hun hoofd over zoveel domheid en kortzichtigheid.
Toen hij bijna jarig was nodigde hij de dieren uit:

Beste dieren,
Ik ben morgen jarig.
Komen jullie?
Als jullie iets willen geven, geef me dan gelijk.
Het Stekelvarken.

De volgende dag, op zijn verjaardag, waren er veel dieren.
Ze feliciteerden hem en luisterden aandachtig naar hem.
Hij sprak met iedereen en gaf de ene onjuistheid na de andere ten beste, poneerde op niets gebaseerde stellingen en verkondigde onzinnige standpunten, pertinente onwaarheden en klinkklare nonsens.

De dieren zeiden telkens, ook al sloeg hij de plank volkomen mis:
‘Je hebt gelijk, stekelvarken, je hebt helemaal gelijk.’
Zelfs de mier gaf hem in alles gelijk.
Tegen de avond gingen de dieren naar huis. Ze bedankten hem voor zijn verrassende inzichten en baanbrekende opvattingen, die hen -zoals ze zeiden – aan het denken hadden gezet.

Uit: ‘Niemands verjaardag’
van de Tijdloze Toon Tellegen.

Keert steeds, niet te vergeten,
terug van nooit weg geweest.
Dat licht, u aangemeten,
kenmerkt u ’t allermeest.

Hoewel in ’t stof gebeten,
maakt gij ons onbevreesd.
Spraakmakend, zo geheten,
een glossolaliefeest.

Zo kwam het hart te weten:
uw naam is Pinkstergeest.

Dat zilveren zwaluwtje in dat
doosje vol fluweel, dat gevonden
vogelveertje en dat bundeltje
zielsverbonden woorden:

het vertelt bijna perfect
op welke wijze ik aan jou denk,
iedere keer als ik dat blauwe lint
van mijn gedachten losknoop,

en het naar jou genoemde
doosje weer eens openmaak.